Nazwa projektu
Zachowanie, prezentacja oraz rozwój tradycyjnych rzemiosł w obszarze transgranicznym Miasto Bardejów

Projekt współpracy transgranicznej Interreg V-A Polska-Słowacja 2014 – 2020 pod nazwą "Zachowanie, prezentacja oraz rozwój rzemiosł tradycyjnych w obszarze transgranicznym" powstał z potrzeby rozwoju potencjału turystycznego obszaru transgranicznego, miasta Bardejów oraz miasta Grybów, które łączy wspólna historia i potrzeba zachowania rozwoju rzemiosł tradycyjnych. Celem projektu było stworzenie w tych miastach historycznych ośrodków rzemieślniczych, które pielęgnowały by tradycje produkcji rzemieślniczej. Oba ośrodki powstały w zabytkowych budynkach, w budynku dawnego Sokół w Grybowie i w Bardejowie w Klasztorze Franciszkanów.

Warunkiem powstania ośrodka rzemieślniczego w Bardejowie była renowacja narodowego zabytku kultury Klasztoru Franciszkanów w Bardejowie, który znajdował się wówczas w złym stanie technicznym. Ponieważ początki klasztoru sięgają końca XIV wieku, przygotowanie do jego renowacji wymagało bardzo delikatnego podejścia. Klasztor przeszedł kompleksową przebudowę w okresie 11/2020 – 9/2021 - wymieniono pokrycie dachowe oraz wypełnienia otworów okiennych i drzwiowych, odrestaurowano elewacje, tynki wewnętrzne, odnowiono wykładziny podłogowe a także infrastrukturę techniczną budynku itp. Podczas odbudowy zminimalizowano niewłaściwe ingerencje w zabytek, które miały miejsce w drugiej połowie XX wieku i przywrócono zidentyfikowane walory zabytkowe budynku.Ujawniono nowe, nieznane informacje o obiekcie, a badania archeologiczne przeprowadzone na terenie klasztoru wzbogaciły wiedzę o historycznym rozwoju tego miejsca o znaleziska nieruchome i ruchome. Jednym z najpiękniejszych odkryć było odkrycie średniowiecznej dekoracji zewnętrznej klasztoru augustianów wraz z zegarem słonecznym. Podczas renowacji elewacji zaprezentowano barokową dekorację zewnętrzną, która zdobiła ukończony klasztor w XVIII wieku w okresie działalności w klasztorze zakonu franciszkanów.

W południowo-zachodniej części klasztoru, pomiędzy murem zamku a murem parkowym, odkryto dwie kluczowe strzelnice. Odkrycie to pomogło zidentyfikować tzw. "prostokątną" basztę obwarowań miejskich z połowy XVI wieku, która była połączona z budynkiem klasztornym. Obecnie przedmiotowe kluczowe otwory strzelnicze są prezentowane i stanowią ciekawy zabytek historyczny.

Kompleksowej rekonstrukcji poddano również wnętrze klasztoru, w wyniku którego dokonano kilku rzadkich odkryć. W refektarzu (jadalni mnichów), jako jednym z najbardziej reprezentacyjnych pomieszczeń klasztoru, odkryto malowidła w kolistych medalionach, kamienny zlew oraz oryginalną posadzkę z końca XIX wieku.

Po odbudowie klasztoru Miasto Bardejów przystąpiło do wyposażenia poszczególnych warsztatów w klasztorze oraz tradycyjnej kuchni, która znajdują się w pierwotnym refektarzu. Ośrodek rzemieślniczy wyposażony jest w pasiekę, pracownię ceramiczną, pracownię wyrobu instrumentów muzycznych oraz pracownię rzeźbiarską. Jak najszerszy krąg zwiedzających zapewnią również udogodnienia dla osób niepełnosprawnych (ulotka w alfabecie Braille'a czy platforma schodowa).

W celu lepszej prezentacji całego projektu miasto Bardejów zapewniło różne materiały prezentacyjne, takie jak ulotki, mapa ośrodka rzemieślniczego i film.

Celem projektu było przywrócenie życia zabytkowi kultury Klasztorowi Franciszkanów poprzez jego odrestaurowanie i nadanie mu nowej funkcji, jaką jest ośrodek rzemieślniczy. W ramach realizacji projektu nie tylko zrekonstruowano dawny klasztor, ale także stworzono nową przestrzeń do prezentacji dziedzictwa kulturowego pogranicza polsko-słowackiego.

Mgr. Jana Ličková